Alle stader har si historie. Historia er unik, og ingen kan verken ta den eller eige den. Den berre er. Histora har påverka landskap og menneske opp igjennom alle tider, og lokalsamfunn har blitt forma etter små og store hendingar.
Livd meiner historia bør formidlast med stor respekt og undring. Kven har trødd på same grunn før du og eg? Kor mykje slit, latter, redsle og kjærleik har trea i skogen vore vitne til - før me var her?
Me skriv framleis historie, og det er opp til oss alle å påverke korleis den vil sjå ut for komande generasjoner. Korleis trør me i naturen, korleis møter me folk?
Kan hende skal du disponere ei tomt til ei hytte? Ein stad for draumar, nærleik og kvile. Stell vel med denne flekken, du låner den eigentleg berre - frå naturen og historia.
Naglestad
Kring år 980 dukkar det opp ein skotte på Island med namnet Nagli. Soga meiner at denne skotske herr Nagli kan ha streifa heilt sør i Noreg, og ha ein samanheng med stadnamnet Naglestad.
Naglestad er truleg ein av dei eldste gardane i Hægebostad kommune, og både stad-namnet og funn av gravplasser viser at her har det vore folk heilt sidan jernalderen.
Dei eldste ridevegane gjekk over Naglestadheia. «MANNEVEGEN» gjekk mellom bygdene i Indre Agder, til Kristiansand og Lyngdal.
Både Borkflettarar, Barnevandrarar, og Millitærrekruttar frå Kvinesdal og Hægebostad gjekk denne vegen fram til 1890 åra. Dei gamle vegane kan fortsatt nyttast, og det fins mange gamle segn og tradisjonar knytta til område langs vegane.
På ein knaus aust for Naglestad, ligg ei steinsamling som kan tyde på ei bygdeborg eller ein gravhaug frå vikingetida.
Nord for denne knausen har folk oppigjennom åra sett ein kvit hest med rytter, i ei merkeleg «Mundering». (Soldatuniform og utrustning).
Både vaksne og framstyvingar som ennå er i live har sett denne ryttaren koma ridande mot seg når dei plukka ber. Stundom har dei berre sett hesten. Om den framleis viser seg skal vera usagt.
På Naglestad er det tilgjengelege tomter i to ulike område.
Både Langebakk og Bakketjønn ligg sentralt rett ved etablerte hyttefelt. Tomter på Langebakk med køyreveg til hytta, tomter på Bakketjønn byr på 100m gange på idyllisk sti. På begge område vil hyttene stå delvis i skog, og opplevast tett på natur. I nærleiken ligg det ein fin liten badeplass, fiskelukka kan også prøvast her.
Med sine 350-375 moh. fell det ikkje inn under definisjonen “snøsikkert område”. Solforhalda er glimrande fyrste del av dagen, kveldssola finn du til dømes på Blomeliknuten (547moh.). Her går flotte turløyper rett ved hyttene, sommar og vinter. Skiløyper leder deg også til den sjarmerande slalåmbakken like ved.
Tomtene har moglegheiter for frådeling inntil 1000m2 - 2000m2. Kvar tomt rommer 1 hytte, evnt 1 hytte + aneks. Dei største tomtene rommer 2 hytter.
Mydland
I byrjinga av 1800 talet låg garden trulig øyde. I 1723 er garden nemt som Gioxdal (Gøysedal), trulig etter gøysen frå det store fossejuvet med kvernfallet rett ved garden. Det noverande namnet Mydland kjem av Myr-land. Dette har antageleg vore ein av dei mindre gardane i område.
Mydlansvegen, også kalla Tingvegen, var offentleg rideveg og blei bygga som sledeveg i 1830 åra. Vegen startar på Snartemo, går oppgjennom Manneheistøyden og kjem att på Mydland. I dag er denne vegen ein del av ruta i Barnevandrarstien. Vegen blei heilt fram til seinare tid nytta som snappveg ned til Snartemo Stasjon.
Frå gamalt av måtte grindølar og bjelldølar gå denne vegen til Tinget i Hægebostad. På tinget kunne ein få treffa viktige folk som både dommarar, og i seinare tid sorenskrivaren i Lyngdal og Farsund.
Ein gong laut Soranskrivaren i Lyngdal og fylgjet hans overnatta på Mydann (lokal uttale), fordi dei kom ut for eit fælt snøver. Dei måtte då ta til takke med det den vesle garden hadde å tilby; ring bondekost, og sova på roteloftet. Men ly fekk dei, og truleg ein god porsjon gjestfriheit med. Siste gong Sorenskrivaren nytta vegen var i 1856.
På Mydlandsheia er det 12 tilgjengelege tomter for Livd Hytter.
Her vil du leggje ekstra merke til alle lydane og luktene naturen har å by på. Fuglekvitter, elglokk, lukta av mose og lett drag av vind. Med sine 420 meter over havet, er det gode moglegheiter for snø om vinteren. Solforhalda er gode, og det er mange historiske stier å utforske.
Tomtene har moglegheiter for frådeling og/eller festetomter inntil 1000m2. Kvar tomt rommer 1 hytte evnt 1 hytte + aneks. Sommer og vinter parkering ved bomvei, gjev deg ca 500 m gange på idyllsk sti med moglegheit for blåbersmaking inn til hytta.
To av tomtene er planert med stein og har køyreveg heilt inn til hytta.
Loka
Langs den eldre Mannevegen i «fjeddet unde Bjøråsen» ligg Rysedøre. Dette er ei dør-forma sprekk i fjellufsa, og soga seier at denne fører inn i berget der den gretne og svært frykta rysen (risen, røsen, troddet eller trollet) bur.
Den eldre Mannevegen går langs Loka. Denne ridevegen var vegen frå garden Loka til handelsmannen på Berkjeland (Birkeland) og til kyrkja i Hægebostad, fram til 1875. Ridevegen ligg noko oppmurt langs foten av fjellet under Bjørkåsen. Elles visest ridevegen som ein hôlveg frå Lokånè opp Dyddekleivè.
LOKA er nok ein av dei nyare gardane rundt Naglestad. Truleg er den utskild som ein liten gard frå Birkeland I Hægebostad i seinare tid.
På Vidamyr ved Loka er det 15 tilgjengelege tomter for Livd Hytter.
Ei hytte her vil by på stillheit, eit rikt dyreliv, historiske turstiar, snørike vintre (480 moh.), gammel ærverdig skog, masse blåber, og mykje sol.
Tomtene har moglegheiter for frådeling, inntil 1000m2. Kvar tomt rommer 1 hytte, evnt 1 hytte + aneks. Sommerparkering ved bomvei, ca 500 m gange på idyllisk sti. Vinterparkering ved parkeringsplass ca 1,5 km frå hytta, ski eller truger er gjerne kjekt å ha då.
Hellevann
Rundt Hellevann ligg fleire små husmannsplasser og smågardar. Somme stader finn ein framleis rester av bebyggelse. I 1946 vart desse små isolerte gardane utsatt for eit dobbeltdrap som rysta hele bygda.
«Konsmo-mordaren» skulle skjule sine grufulle spor ved å setje fyr på gardshusa. Restane etter husa kan ein fortsatt sjå.
Hellevann er ein gamal gard, truleg frå jernalderen. Det fins og eit bevart skinnbrev fra 1591 som gjeld salg av garden.
Vegen som knytta Konsmo og Hægebostad gardane saman gjekk om Hellevann. Dei som skulle vidare til gardane i Grindheim og Konsmo gjekk på Austsida av Hellevannet. Dei som skulle vidare til Hægebostad på Vestsida. På Vestsida gjekk vegen om Rasmusplassen, oppkalla etter barnevandraren Rasmus og der han vaks opp. Bygda Konsmo i Lyngdal er kjent for sine mange barnevandrarar, og Konsmo kirke vart eit samlingspunkt på våren. Her møttes barn frå dei små gardene i Konsmo, Hægebostad, Eiken, Kvås og Kvinesdal. Deretter gjekk dei fleire i fylgje mot storgardene lenger aust for å arbeide som gjetarar.
Born som vandra var heilt ned i 7 års alderen, og desse borna vandra mellom 15 og 20 mil.
Det var tronge tider og naud som førte til desse strevsame vandringane. Dei drog heimefrå i april og vendte gjerne ikkje heim att før i november. Det heile varte fram til ca. år 1910 då utvandringa til Amerika starta.
På Ramsåsen ved Hellevatn er det 4 tilgjengelege tomter for Livd Hytter.
Her ligg alt til rette for leik i vatn, fisking, og kan hende ein liten båt? Frå hyttene ser du ut over Hellevatn. Skogen er også tett på, med sitt rike dyre og planteliv som berre skogen har. 325 meter over havet tilseier at me ikkje definerer området som “snøsikkert”. Morgonkaffi vil vera herleg å nyta i solveggen! Jakta på kveldsola fører deg kanskje opp på ein topp, eller på ei historisk vandring i nærleiken?
Tomtene har moglegheiter for frådeling inntil 2000m2. Kvar tomt rommer 1 hytte, evnt 1 hytte + aneks, eller 2 hytter. Sommer og vinter parkering ved bomvei, ca 500 m frå hyttene. Her er ein skogsvei som er lettvint å fylgje inn til hytteområdet.
Kvestad
Garden Kvestad ligg i nordenden av Sundsvatnet, og er av dei eldste heiegardane i Hægebostad. Her fins spor heilt tilbake til steinalderen, og fleire spanande funn langs strandkanten har blitt gjort dei seinare åra.
Det er ikkje utan grunn dei fyrste menneska har slått seg ned akkurat her. Det er eit frodig område med mykje stor fisk og vilt i heiene. Dei fyrste skriftlege kjeldene (1594) viser også til dei rikaste dødsskifte attestane i landsdelen.
På gamalnorsk heiter denne staden Kvedustadir, namnet kjem frå elva Kveda.
Sundsvannet var Vadested som knytta Aust og Vestsida saman, og her var det i eldre tider både trekkferge, vertshus, og postkontor.
Kvestadheivegen gjekk frå Snartemo til Kvestad og fører inn på Mannevegen. Der byte mellom Snartemo/Kvestad kryssar rinden, skjedde det ei tragisk hending i 1836.
Ei kone var på veg frå Snartemo til Kvestad, og på ryggen hadde ho ein brennevinsdunk. Ho for vilt i mørket, og datt utfor rinden. I fallet fekk ho den tunge brennevinsdunken over seg, og kvinna sitt liv enda her.
I dette område er det 2 tilgjengelege tomter for Livd Hytter.
Den storslagne utsikten over det flotte Sundsvatnet, vil kunne gje ro i sinnet til nokon og einkvar.
I området ligg det også historie i nær sagt kvart steg du tek, det er mest så ein kan høyre svake ekko av både barneføter og steinar som lagar eld.
Omgjett av både vatn og skog, er det mykje for sansane å oppdage.
Tomtene vil by på ei lita vandring i vakre omgjevnadar, frå parkeringsplass til hytte.
